Anonim Şirket Nedir?
Anonim şirket; sermaye şirket özelliklerinin hepsini taşır, konulan hedeflerin gerçekleşmesi amacıyla kurulmuştur. Gerçekleştirilen tüm ekonomik faaliyetlerde yer alabiliyor olan kurullar ve çoğunluk esasıyla yönetiliyor olan hisse senedi veya tahvil gibi menkul kıymet de çıkaran bir şirket türüdür. Bakıldığında, Türk Ticaret Kanunu’na göre; bir unvana sahip olan, esas sermayesi belli ve paylara bölünmüş de olan ve borçlarından dolayı yalnız mal varlığıyla ortaklar ve yönetim kurulu sorumluluğu, taahhüt ettikleri sermaye payıyla sınırlı olan şirketlere anonim şirket denir.
Yeni bir şirket kurmak isteyen kişiler yahut var olan şirketini büyütmeyi amaçlayan kişilerin veya yönetim kurulu içinde bulunanların soru işaretlerinden biri, şirketlerinin türlerinin ne anlama geldiğidir. Şirketler türlere ve açılış şekillerine göre isimlere ayrılabilir. Şirket açmak ya da olağan şirketini büyütmek isteyenler ayrıntılı bir çalışma yapmalıdır denebilir.
Türk Ticaret Kanunu’na göre, şirketteki pay sahiplerinin ve yönetim kurulu kişilerinin şirkete karşı sorumlulukları sadece taahhüt ettikleri sermaye paylarıdır.
Anonim şirket ilkeleri:
- Çoğunluk ilkesi,
- Mal varlıklarının korunması ilkesi,
- Teknik kadrolarca dışardan da yönetme ilkesi,
- Kuruluş,
- İşleyiş,
- Devletin ilgilenme yetkisi,
- Sonlandırma ilkesi gibi ilkelerle yönetilir.
Anonim Şirketin Özellikleri Nelerdir?
Anonim bir şirket kurmak isteyen yönetim kurulu ve ortakların ya da kişinin kanun tarafınca belirtilmiş olan birtakım kurallara uyması beklenir. Sınırları kanun tarafından çizilmiş olan anonim şirketin belli başlı özellikleri vardır Bu özellikler şunlardır:
- Anonim şirketler, kanunlarca uygulama yapılmasında bir sakınca görülmemiş olan tüm iktisadi ve ticari hususların gerçekleşmesini amaç edinmek üzere kurulabilir. Bunun için de, ana sözleşme içinde şirketin kuruluş amacına ilişkin olan hususun açıkça belirtilmiş olması gerekir.
- Anonim şirket, tüzel bir kişini tacir olması sebebi ile bir ticaret unvanı altında kurulmalıdır ve bu unvanı şirketin ticaret sicilinde tescil ettirilmelidir.
- Anonim olan şirket bir sermaye şirketi olduğu için de, ticaret unvanı bu işin konusu ile alakalı olmalıdır. Anonim şirket ibaresinin kısaltılması AŞ’dir.
- Türk Ticaret Kanunu’nca anonim şirketin kurulması için bir yahut birden fazla kurucuya sahip olması yeterli görülür. Bu biçimde kanun, tek kişinin anonim şirket kurabilmesine izin vermiştir.
- Anonim Şirket için, esas sermaye 50.000 TL’den başlar. Kayıtlı olan sermaye sistemini kabul ediyor gözüken ve halka açık olmayan anonim şirketlerde başlangıç için istenen sermaye 100.000 TL’den aşağı olamaz.
- Anonim olan şirket içinde hisse devri ise kolayca gerçekleşebilir. Menkul kıymet olarak ise el değiştirme yapması mümkündür. Şirketin kuruluşu sırasında da mal ya da eşya gibi aynî olarak konmuş olan sermayenin karşılığında alınmış olan hisse senetleri iki yıl gibi bir süre geçmeden satılamaz.
- Anonim şirket, kurumlar vergisinin mükellefidir ve de vergi muhatabı da şirkettir.
- Sadece anonim olan şirketin yararlanabileceği haklardan birisi de hisse senedi ve tahvili çıkarma hakkıdır.
- Anonim şirketler, tüzel kişilikler olarak geçerler ve tüzel kişilik ticaret siciline tescil ile beraber gerçekleşir.
- Kurulmuş olan anonim şirketinin borçlarına karşı olarak sorumluluğu mal varlığı ile sınırlanmaktadır. Şirket ortaklarının sahip olduğu sorumluluklar ise taahhüt edilen sermaye ile beraberce olur.
- Şirketin sermayesinin bölünmesi durumunda, her bir sermaye 1 kuruşluk paylara ve 1 kuruşun katlarına bölünecek şekilde olur.
- Hisse senetleri ile temsil edilebiliyor olan anonim şirket, anonim şirket sermayesinin tamamı ödenmediği takdirde hamiline yazılı bir hisse senedi çıkaramaz.
Anonim Şirketin Kuruluş Aşamaları Nelerdir?
Anonim bir şirket kurmak isteyen kişilerin ve yönetim kurulu üyelerinin, takip etmesi gerekli olan belli adımlar vardır. Bu adımlar sırayla:
- Öncelikle anonim şirketler, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın izni ile beraber kurulur.
- Şirket kuruluşundan sonra 30 gün içerisinde, şirketin lokasyonunun bulunduğu ofisin yer ve ticaret siciline tescilini gerçekleştirir.
- Ardından şirket için Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde bu işlemin ilan edilmesi gerekir. Anonim şirketler kurulurken, şirketin ana sözleşmesinde belli bilgiler yer almalıdır. Bu bilgiler şu şekildedir:
- Anonim şirketin belli bir açık unvanı,
- Şirket içinde eğer varsa şirket ortaklarının bilgileri ve hisse tutarları,
- Şirket merkez adresi,
- Şirketin genel müdürü yahut müdürleri,
- Şirkete ait olan sermayenin dörtte biri peşin ödenmişse eğer, geriye kalan üçte birinin ne zaman ödeneceği,
- Şirket için sermaye hususu gibi bilgiler önem kazanır.
Bütün bu beyannameler elektronik ortamda verilir. Kurumlar vergisi, vergi matrahının da beşte biri oranındadır. Şirket çalışanları ve yönetim kurulu, gerçek kişilerden almış oldukları serbest meslek hizmetleri ve kiraladıkları iş yerleri için de muhtasar beyannamesi verir, ayrıca bir gelir vergisi stopajı öderler. Muhtasar beyanname çalışan kişilerin sayısına göre farklı periyotla içinde yönetim kurulu beyanına verilebilir. Çalışan kişilerin sayısı 10 kişinin altında ise üç aylık bir sürede bir yönetim kurulu için beyanname verilebilirken; 10 kişiden daha çok çalışan sayısına sahip olunması durumunda da ayda bir yönetim kurulu üyelerine beyanname verilebilir.
Anonim şirketler her ay Katma Değer Vergisi beyannamesi verir. Ayrıca şirket, yönetim kurulu üyelerine 3 ayda bir Geçici Kurumlar Vergisi beyannamesi verir. Her ay da yönetim kurulu üyelerine Damga Vergisi beyannamesi verir. Anonim şirketlerde dağıtılan kar payı üzerinden oranında Gelir Vergisi stopajı yapılır. Anonim şirket verdiği beyannamelerde maktu damga vergisi ödemekle de yükümlü olur.