İlk olarak, 8 Aralık 2019 tarihinde Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan COVID-19 virüsü, başlarda Çin hükümeti tarafından pek ciddiye alınmadı. Çin, virüsü kontrol edebileceğini düşündü, fakat virüs kontrolden çıkarak yayılma hızı arttı ve Çin sınırlarını aştı. Virüsü kontrol altında tutamayan Çin, durumu Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organization – WHO)’na bildirmek zorunda kaldı. Çin’in kontrolünden çıkan virüs, artık tüm dünyayı yakından ilgilendiren bir pandemiye dönüşmüştü.
Pandemi Nedir?
Bulaşıcı bir hastalığın yalnızca bir ülkede ya da bir bölgede değil, tüm dünyaya yayılmış olması durumuna pandemi adı verilir. Çok sık görülen bir durum olmasa da, bir hastalık pandemi boyutuna gelirse, tüm dünya ülkeleri bu durumdan hem sosyal hem de ekonomik yönde olumsuz olarak etkilenecek demektir.
COVID-19 Virüsü Nasıl Ortaya Çıktı?
Virüsün nereden çıktığı konusuyla ilgili internet üzerinde çeşitli iddialar bulunmaktadır. Bu iddiaların en popüleri, yarasa çorbasından çıktığı üzerinedir. Ancak uzmanların yaptığı açıklamaya göre virüs, Çin’in Wuhan kentinde yer alan bir canlı hayvan pazarında ortaya çıktı. Birçok farklı hayvan türünün birbiri üstüne kafeslerle konulduğu bu canlı hayvan pazarında virüs, pazarda çalışan bir insana hayvandan geçti ve daha sonra insandan insana bulaşarak yayıldığı düşünülmektedir.
Korona Virüs Nedir?
Korona bir virüs ailesidir. COVID-19’dan önce de yine korona virüs ailesinden olan SARS virüsü ve MERS virüsü ortaya çıkmıştı. COVID-19 da SARS ve MERS gibi korona virüs ailesinden gelmektedir. Bu nedenle COVID-19 için “Yeni Tip Korona Virüs” denilmektedir.
COVID-19 İsmi Ne Anlama Gelir?
Korona virüs ailesinin bir türü olan COVID-19 adını nereden alıyor, şimdi buna bakalım. COVID-19 kelimesinin ilk iki harfi olan “co”, virüs ailesi olan Corona’yı temsil ediyor. “CO”dan sonra gelen “vi” harfleri “virüs” anlamına geliyor. “V”den sonra gelen “d” harfi ise “hastalık” anlamına gelen “Disease” kelimesini temsil ediyor. Son olarak, 19 sayısı ise virüsün ortaya çıktığı yılı ifade ediyor. Virüs ilk olarak 2019 yılının son aylarında görülmüştü. Bu nedenle “Yeni Tip Korona Virüs” olarak anılan bu hastalık, COVID-19 adı veriliyor.
Korona Virüs Nasıl Yayılır?
İlk olarak hayvandan insana bulaşan virüs, insanlar arasında çok hızlı bir şekilde yayılmaya başladı. Virüs, temas ettiğimiz her nesne üzerinde kalabilir ve bu nesnelere temas eden diğer kişilere bulaşabilir. Bunun yanı sıra birebir temas, hapşırma, aksırma, öpüşme gibi yollarla çok kolay bir şekilde bulaşabilir.
Kimler Risk Altında?
Dünya genelinde COVID-19’a bağlı ölümlere bakıldığında her yaş grubundan insanın hayatını kaybettiği görünüyor. Yani virüs her yaş için tehlikeli. Burada önemli olan nokta vücudumuzun bağışıklık sistemini ne kadar güçlü olduğuyla alakalıdır. Fakat COVID-19’a karşı özellikle dikkat etmesi gereken kişiler şunlardır:
- 60 yaş üstü olanlar.
- Ciddi düzeyde kronik hastalığı olanlar.
- Hipertansiyonu olanlar.
- Kalp hastalığı olanlar.
- Kronik solunum yolu hastalığı olanlar.
- Diyabet hastası olanlar.
- Kanser hastası olanlar.
Ve bunlara ek olarak virüs ile en ön cephede savaşan sağlık çalışanları büyük risk altındadır.
Korona Virüs Vücuda Nasıl Girer?
Virüse temas etmemiz halinde virüsün vücuda girmesini önlemeliyiz. Bunun için eldiven kullanmalıyız. Aksi halde elimize temas eden virüs; göz, burun ve ağız yoluyla vücuda girebilir. Bu nedenle kalabalık yerlere gidilmemeli, gidiliyorsa sık sık değiştirmek şartıyla eldiven ve maske kullanılmalıdır. Ayrıca eve geldiğimizde dışarıda giydiğimiz elbiseleri çıkarmalı ve elleri yüzü bol su ile yıkamalıyız.
Sosyal Mesafe Nedir?
Çevremizdeki herkes virüs kapmış olabilir ve bu kişiler aslında birer taşıyıcı olabilir. Bu nedenle insanlarla çok fazla temas etmemek önemlidir. İnsanlarla aramıza minimum bir buçuk iki metre mesafe koymamız gerekmektedir. Böylece kimse ile temas kurmamış olacağız. Aynı zamanda karşımızdaki kişi hapşırırsa, aksırırsa ve öksürürse bile biz uzakta olmuş olacağız. Sosyal mesafe bu nedenle hayati önem taşır.
Kuluçka Süresi Nedir?
Virüsün vücuda girmesi ile belirtileri göstermeye başlaması arasındaki süreye kuluçka süresi denir. COVID-19 kuluçka süresi uzmanlar tarafından 14 gün olarak belirtilmiştir. Bu nedenle yurt dışından gelen kişiler 14 gün boyunca karantina altında tutulmaktadır. Korona virüs kapan kişiler bu süre içerisinde belirtileri gösterir ve tedavi altına alınırlar. Böylece yurt dışından gelen kişiler arasında kimler hasta, kimler değil 14 gün içinde tespit edilmiş olur.
Korona Virüs Nasıl Öldürür?
Bir şekilde vücuda giren virüs kuluçka süresini tamamladıktan sonra akciğerlere yerleşir ve akciğerde çoğalır. Virüsün yeni olmasından dolayı bağışıklık sistemimiz bu virüsü tanıyamaz ve karşı koyamaz. Bağışıklık sistemimiz virüse karşı koymakta yetersiz kalınca akciğerde yerleşmiş olan virüs zatürre’nin gelişmesine sebep olur. Enfeksiyon giderek yayıldıkça akciğer kapasitesi bunu kaldıramaz ve solunum güçlüğü baş gösterir. Son evrede hasta solunum yetmezliği sonucu hayatını kaybeder.
COVID-19 Belirtileri Nelerdir?
COVID-19 virüsüne maruz kalan kişilerde genel olarak şu belirtiler kendini gösterir:
- Yüksek ateş.
- Kuru öksürük.
- Nefes darlığı (genellikle ağır vakalarda görünür).
- Yorgunluk hissi.
- Tat alma ve koku alma duyusunu kaybetme.
- Vücudun çeşitli yerlerinde aniden beliren ve uzun süre gitmeyen ağrı ve sızılar.
- Boğaz ağrısı.
- Şiddetli ve uzun süre geçmeyen baş ağrısı.
- İshal.
- Vücudun çeşitli yerlerinde cilt dökülmesi.
- Özellikle el ve ayak parmaklarından renk değişimi.
COVID-19 Virüsünden Korunmak İçin Alınacak Önlemler:
Dünyayı etkisi altına alan COVID-19 virüsünden korunmak için alınabilecek en iyi önlem, yakalanmamak için kendimizi korumaktır. Bunun için gerekmedikçe evden çıkmamalıyız. Bu zor günler geçene kadar kalabalık ortamlardan uzak durmalıyız. Yine de dışarı çıkmak zorundaysak ve çalışıyorsak, sosyal mesafeyi koruyarak insanlardan uzak durmalıyız. Sık sık değiştirmek şartıyla eldiven ve maske kullanmalıyız. Bunlara ek olarak aşağıdaki önlemleri mutlaka almalıyız:
- Ellerimizi yıkamadan ağız, burun ve göz bölgesine dokunmamalıyız. Hatta elimizi yüzümüze götürme alışkanlığından kurtulmalıyız.
- El temizliğine çok önem göstermeliyiz. Ellerimizi bol su ve bol sabun ile en az 20 saniye yıkamalıyız. Su ve sabun yoksa alkol bazlı el antiseptiği ile ellerimizi temizlemeliyiz.
- Hasta insanlar ile temastan kaçınmalıyız.
- Hastaların yoğun olarak bulunduğu yerlerden uzak durmalıyız. Hastane ve sağlık ocakları gibi sağlık kuruluşlarına çok acil bir durum olmadıkça gitmemeliyiz.
- Az pişmiş ve çiğ hayvan ürünlerinden uzak durmalıyız. İyi pişmiş yiyecekleri tercih etmeliyiz.
- Çok ciddi bir durum olmadıkça seyahat etmemeliyiz. Eğer seyahat ettiysek sonrasında mutlaka 14 gün kendimizi izole etmeliyiz. Eğer bu süreç içerisinde herhangi bir COVID-19 belirtisi fark ederseniz, vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.”